Deze week stond geheel in het teken van de stad tijdens de Nederlandse Dag van de Stad en World Cities Day op 31 oktober. In deze blog bekijken we onze (wereld)steden eens vanuit een ander perspectief. Van oudsher bepalen reisgidsen en brochures welke plekken in de stad voornamelijk worden bezocht. Tegenwoordig zijn het internet en sociale media een steeds belangrijke bron van informaties voor reizigers en beïnvloeden de keuzes die de reiziger (vooraf) maakt. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken onderschrijven dat foto’s en selfies op Instagram en andere sociale media een rol spelen in het delen en creëren van een (nieuw) imago van bestemmingen.
Iedere dag worden er immense aantallen foto’s gedeeld via verschillende sociale-mediakanalen als Facebook, Twitter, Flickr en Instagram. Het toenemende gebruik van sociale media zorgt ervoor dat reisverhalen van invloed zijn op het geconstrueerde beeld over een plaats. Door de impact van sociale media voelen we ons sneller verbonden met een stad. We hebben bijvoorbeeld een nagenoeg realistisch beeld van de luide taxi’s en sirenes als we aan New York denken, zonder er zelf geweest te zijn. Bovendien wordt het maken van de meest ‘instagrammable’ foto steeds belangrijker ten opzichte van het daadwerkelijke verkennen van een (nieuwe) stad, met name bij mensen jonger dan 35 jaar. De (front)camera op de smartphone is een manier van zelfexpressie geworden. De mooiste beelden worden gedeeld met de wereld. De kracht van sociale media zorgt ervoor dat anderen óók een foto bij die ene attractie willen maken. Eenvoudig gezegd komt het erop neer dat mensen een foto of filmpje dat gedeeld wordt op sociale media meer vertrouwen dan een marketingorganisatie.
“I’m in love with cities I’ve never been to and people I’ve never met.”
– Melody Truong (2015)
Massatoerisme
Aan de ene kant wordt het massatoerisme in de dorpjes gevoed doordat de promotie erop gericht is om met de trein in één dag alle vijf de dorpjes te bezoeken. Dit betekent: trein uit, rondlopen in het dorpje om een paar foto’s te nemen en de trein weer in naar het volgende dorpje. In mijn scriptie over duurzaam toerisme bleek dat het economisch belang van het toerisme voor Nederlandse steden zo groot dat het vaak de andere belangen overschaduwt. Ditzelfde zie je ook terug in het Italiaanse Cinque Terre. Het Parool interviewde eind 2019 een inwoner van één van de dorpjes. De inwoner erkende dat dit een ingewikkelde kwestie is. Aan de ene kant dankt hij zijn baan aan de toeristen en zegt: “Eigenlijk werkt iedereen die ik ken in de toeristische sector, dus we mogen er niet te veel over klagen.” Aan de andere kant ervaren ze heel veel overlast van toeristen: “Ze picknicken op trappen van huizen, op de stoep, overal waar ze maar een plekje kunnen vinden. Het is een lelijk gezicht en bewoners moeten soms over de pizza etende toeristen stappen om bij hun voordeur te komen. Waanzin.”
De citymarketeers van vandaag zetten ook sociale media in om hun steden te promoten. Toerisme werkt als een motor van wereldwijde economische groei en ontwikkeling. Het is bewezen dat de economische impact van toerisme op iedere grote stad enorm is. Het trekt bezoekers, investeerders en daarmee kapitaal naar een stad. Onlangs werd bekend gemaakt dat toerisme een vergelijkbaar aandeel heeft in de Nederlandse economie heeft als de bouwsector en zelfs een groter aandeel heeft dan de landbouw.
Verbonden wereldsteden
Wereldsteden staan bekend om hun connectiviteit en centraliteit. In eerder onderzoek, zoals de GaWC studie, worden wereldsteden gerangschikt op basis van de locaties van hoofdkantoren van onder meer accountantsbedrijven, advocatenkantoren, reclamebureaus en banken. Londen, Parijs en New York staan in de top 3 van wereldsteden volgens deze meetmethode. Vandaag de dag speelt de online wereld misschien nog wel een belangrijkere rol in de connectiviteit tussen verschillende steden. Steden zijn geen geïsoleerde eilanden: ze hebben geen exclusieve afzetmarkt noch een exclusief ‘product’. Daarom moeten steden concurreren in een wereldwijde competitie om investeringen, inwoners maar ook bezoekers. Een sterke online positie lijkt hierbij onmisbaar.
Een wereldstad onderscheidt zich van een ‘gewone’ stad door de mate van connectiviteit met andere steden in de wereld. Deze connectiviteit groeit wanneer de aanwezigheid van een stad op sociale media toeneemt. Daarom trekt een stad die goed is verbonden met de wereld meer bezoekers en investeerders aan. Dit zorgt voor meer ontwikkeling in de stad en dit kan ervoor zorgen dat een stad uiteindelijk kan uitgroeien tot een wereldstad. Toegang tot en slim gebruik van platforms zoals Instagram en Facebook zullen waarschijnlijk kritische succesfactoren worden voor onze stedelijke toekomst, niet alleen voor bezoekers maar ook voor investeringen en de aantrekkingskracht van de bekende sleutelsectoren. Kunnen we een stap verder gaan en kijken of sociale media een maatstaf kan zijn voor het rangschikken van wereldsteden?
Instagrammable steden
Reisorganisatie Hoppa deed onderzoek naar de meest instagramwaardige steden in 2019. Het onderzoek is gebaseerd op het aantal gepubliceerde berichten op Instagram van maart 2018 tot en met maart 2019 met populaire hashtags uit verschillende steden. De top drie bestaat uit Londen, Parijs en New York. Niet geheel verrassend zijn dit ook de top drie wereldsteden volgens de “oude” methode. Er lijkt dus zeker een verband te vinden zijn tussen sociale media en de wereldsteden. Interessanter is om te kijken welke steden ‘trending’ zijn: de top drie wordt opgevolgd door Dubai, Istanbul en Jakarta. Zijn dit de volgende wereldsteden? Het eerste Nederlandse succes staat op de 16e plaats (Amsterdam).
Ook steeds meer Nederlandse steden, zo niet alle Nederlandse steden, profileren zich op sociale media. De citymarketing organisatie Iamsterdam geeft zelf tips voor de beste Instagram locaties in de stad: bijvoorbeeld de Blauwbrug, De Pijp maar ook de FEBO. Op de website van Iamsterdam: “Let’s be honest, we all like a little praise for our photography skills. Luckily, Amsterdam offers plentiful opportunities to earn likes from all of your Instagram followers. Here’s our pick of 20 locations that are sure to impress – so now it’s just up to you to frame the shot, make the crop and choose the right filter.”
Mensen voelen zich dusdanig aangetrokken tot plaatsen die vaak op sociale media verschijnen en willen deze plaats bezoeken en de foto (na)maken. Dit proces blijft zich herhalen totdat dit beeld (en plaats) vanzelf een vanzelfsprekendheid in de stad is geworden. De stad kan haar eigen herkenbare online beeld laten creëren door citymarketing, maar ook door haar bezoekers en inwoners. Dit beeld zorgen voor sterke online binding met een plaats. Melody Truong vatte de herkenbare beelden die ze steeds maar zag passend samen: “I am in love with cities I’ve never been to, and people that I’ve never met”. Deze vicieuze cirkel zorgt ervoor dat de online identiteit van de stad uiteindelijk steeds meer de aantrekkelijkheid en de populariteit van de stad bepaalt.