De winkelstraat in tijden van corona staat bol van tegenstellingen. De gevolgen van de coronacrisis op langere termijn in de winkelstraat zijn voor iedereen lastig te voorspellen. Waar de een zeer optimistisch is over verdere versoepeling van de momenteel getroffen maatregelen in de toekomst, is een ander pessimistisch. Dit heeft gevolgen voor het huidige en toekomstige zichtbare gedrag van de consument in de winkelstraat.
Ouderwets druk
Op zaterdag is het weer ouderwets druk in de stad; funshoppers zijn lekker aan het winkelen omdat het simpelweg ‘weer mag’. Op maandag speelt het besmettingsgevaar in het hoofd van de bezoeker nog een belangrijke rol. Enkele runshoppers zijn gericht aan het winkelen, veelal bewust op deze dag om de drukte van de zaterdag te vermijden. Wat beweegt de consument op dit moment om te gaan winkelen op de toch weer drukke zaterdag? Op welke manier gaat het gedrag van ondernemers en bezoekers in de komende tijd veranderen? Gaat het coronavirus ook op de lange termijn de rol van de winkelstraat veranderen? Zo ja, hoe gaat dat er fysiek uit zien? Ofwel: hoe ziet de winkelier en de consument de winkelstraat van de toekomst, na Covid-19?
Om een antwoord te krijgen op deze vragen deden wij onderzoek op de Utrechtse Steenweg. De Steenweg in Utrecht was pre-corona een drukbezochte winkelstraat midden in het centrum en loopt parallel aan de Oude Gracht. Je vindt hier ketens als H&M, Sissy Boy en de Hema maar ook kleinere boetiekjes en horeca voor een kop koffie of een kleine hap tijdens het winkelen. We bevroegen winkeliers en bezoekers over hun kijk op de toekomst en de invloed van corona op de winkelstraat.
Niet meer als vanouds
Het winkelen zoals we dat altijd deden is op dit moment niet mogelijk. Om het risico van verspreiding van het coronavirus zo klein mogelijk te maken moeten winkeliers en het winkelend publiek zich aanpassen. Dit is terug te zien in de fysieke ruimte, waarin anderhalve meter afstand houden voorlopig de norm is. Dat heeft gevolgen voor de plekken waar, en de manier waarop we winkelen.
In de media ligt de focus op de aanpassingen die momenteel gedaan moeten worden om weer ‘veilig’, als vanouds te winkelen: afstand houden, éénrichtingsverkeer en verschillenden bordjes en pijlen die ons moeten herinneren aan de anderhalve meter afstand. Wat nu nog een tijdelijke markering is om aan te geven in welke richting men mag lopen om bezoekersstromen te reguleren, kan in de toekomst het straatbeeld gaan bepalen. Als de anderhalvemetersamenleving blijft, moet er gekeken worden naar meer permanente ingrepen in de inrichting van de straat waarmee de looproutes van bezoekers geleid worden. Is het dan niet een idee om de openbare ruimte zo opvallend in te delen dat dit ook een trekpleister wordt? Momenteel is de tijdelijke voetgangersrotonde op de Steenweg in Utrecht al een bezienswaardigheid.
Behoefte aan funshoppen groeit
Uit reacties van het winkelend publiek in het weekend blijkt dat de coronamaatregelen geen drastische veranderingen teweegbrengen in hun manier van winkelen. Zolang de maatregelen van kracht blijven houdt men zich aan de regels maar nu er meer mogelijk is, gaat men wel weer voor het plezier winkelen. Dit heeft een negatief effect op de runshoppers: zij vermijden op dit moment liever het drukke weekend vol funshoppers om hun gerichte aankoop te doen. Het liefst zouden ze echter ook weer in het weekend onbezorgd de winkels bezoeken. Bezoekers op maandag, runshoppers, ervaren winkelen namelijk niet langer als een ontspannen activiteit.
De winkelstraat na corona
De filiaalhouders aan de Steenweg geven aan niet bang te zijn voor grote veranderingen in de winkelstraat. Zij verwachten dat de straat de functie als belangrijke winkelstraat behoudt, vooralsnog vooral voor een lokaal publiek en later, als maatregelen verder zijn versoepeld, ook weer voor toeristen. De zelfstandige winkeliers zien het anders: zij denken dat corona zorgt voor blijvende veranderingen in de winkelstraat. Funshoppen is volgens hen voorlopig minder aan de orde, de straten zullen rustiger blijven en de online verkoop zal verder toenemen, denken ze. Deze winkeliers zien de maatregelen over een jaar nog steeds bestaan en willen hun onderneming echt voor de lange termijn aanpassen omdat zij denken dat dit nog lang nodig zal blijven. Zelfstandige winkeliers geven aan in sneltreinvaart aanpassingen te hebben gedaan zoals het opzetten van een webshop, veel online marketing en het aanbieden van privé shoppen
Dan maar digitaal?
Volgens winkeliers kan de winkelverkoop (tijdelijk) worden verbeterd door meer persoonlijk contact met klanten en het versterken van de online vindbaarheid en zichtbaarheid. Het snuffelen gebeurt steeds meer online, de winkel dient meer als magazijn, plek om te passen en pick-up point. Een goede oplossing wanneer niet iedereen ‘zomaar’ kan rondkijken in je winkel.
Dat ondernemers nu volop inzetten op digitale mogelijkheden zoals het runnen van een webshop, wordt zeer gewaardeerd door de bezoekers. De digitale aanvulling op de winkelstraat wordt een blijvertje: deze vorm van klantenbinding en extra service is volgens het winkelend publiek nu essentieel geworden om in de toekomst te blijven bestaan.
‘Niemand weet écht hoe we over een jaar zullen gaan winkelen. Staan we dan nog geduldig buiten in de rij te wachten of snuffelen toch massaal eerst online?’
De afstandsregels op straat zijn door de gemeente aangegeven met kruisen op straat, die de wachtplaatsen buiten de winkel op anderhalve meter van elkaar weergeven. Slordig en lelijk, vinden de winkeliers. Men heeft begrip voor de noodzaak maar geeft aan dat het nu nog moeilijker is klanten te verwelkomen, vooral bij de panden waar de deur wat verder in de gevel ligt. Zo is het moeilijk om een open en uitnodigende uitstraling te houden.
Dat de afstandsmaatregelen soms ook nadelige bijwerkingen hebben ondervindt de UPS-bezorger op deze maandagmiddag. De ‘barricades in de straten’ maken het moeilijk om te leveren en bevoorraden. Hij kan niet meer keren door geplaatste palen en rotondes, omrijden kan soms niet door éénrichtingsverkeer en gewichtsrestricties. “Daar had de gemeente wel wat meer rekening mee kunnen houden”, verzucht hij.
Niemand weet écht hoe we over een jaar zullen gaan winkelen. Staan we dan nog geduldig buiten in de rij te wachten of snuffelen toch massaal eerst online? De winkelstraat ziet er op zaterdag, gevuld met funshoppers, anders uit dan op maandag wanneer enkele runshoppers hun boodschappen doen. Dit is niet nieuw, maar deze scheiding is momenteel nog scherper. De funshoppers in het weekend verjagen runshoppers naar rustige tijdstippen zoals de maandagmiddag. Bezoekers op maandag, runshoppers, ervaren winkelen namelijk niet langer als een ontspannen activiteit die in het weekend gedaan kan worden. Men kijkt uit naar het moment dat dit wel weer zo is. Winkeliers vrezen niet voor de ondergang van de winkelstraat vanwege het feit dat wij als Nederlanders ‘gewoontedieren’ blijven. Een fysiek bezoek aan een winkelgebied, of het nu voor een gerichte of niet-gerichte boodschap is, blijft een belangrijke behoefte van de consument. Toch passen ondernemers zich vanwege veranderende behoeftes van klanten aan. Opvallend is dat daarbij voornamelijk wordt gekozen voor een online aanpak, zoals het opzetten van webshops, online marketing en digitale reserveringssystemen worden door de huidige situatie versterkt en versneld.
De fysieke maatregelen in de winkelstraat om ons te herinneren aan het houden van anderhalve meter afstand zullen voorlopig zichtbaar zijn in het straatbeeld. Nu zijn het nog tijdelijke markeringen maar als de anderhalvemetersamenleving een vast gegeven wordt, zullen dit permanente ingrepen zijn die het straatbeeld voorgoed kunnen veranderen en inwerken op de bezoekmotieven van de consument. Winkelen in het (post)corona tijdperk behelst nog verschillende drempels: in de openbare ruimte maar zeker in het gedrag van de klant.
Wij hebben in de afgelopen weken onderzoek gedaan naar bezoekersmotieven in de Utrechtse binnenstad. Komt men weer naar de stad om gerichte aankopen te doen of komen mensen ook weer naar de stad voor het funshoppen? Benieuwd naar het whitepaper over het toekomstperspectief van bezoekers, winkeliers en de impact van corona op de winkelstraat? Mail Lisa!