Het is weer de tijd van het jaar waarin toeristen massaal op pad gaan naar winterse oorden om te genieten van een wintersportvakantie. Daarom is het ook goed om stil te staan bij de toekomst van een duurzame sneeuwvakantie en wat wij als bezoekers kunnen doen. Onze Nadeshe Ferdinandus schreef hier dit artikel over.
Dat wintersport een populaire vakantie is onder Nederlanders verbaast niemand iets. Jaarlijks gaan er zo’n één miljoen Nederlanders op wintersport om te genieten van de sneeuw, de bergen en het buiten zijn. Maar tegelijkertijd is wintertoerisme een activiteit met een grote ecologische impact. Deze impact begint al bij de heenreis, waarbij velen kiezen voor een reis per vliegtuig of auto. Deze manier van reizen zorgt voor een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen. Om al deze bezoekers in het gebied te huisvesten, zijn skiresorts en chalets nodig, die niet alleen enorm veel energie verbruiken maar ook bijdragen aan de verandering en aantasting van de omgeving en het vaak gevoelige ecosysteem van de berggebieden. Door de grote bezoekersaantallen is het afvalbeheer in skigebieden ook vaak een uitdaging. De toeristen brengen veel wegwerpmateriaal met zich mee, zoals plastic bekers of voedselverpakkingen. Tot slot, daar waar elke bezoeker natuurlijk voor komt, de pistes. De drukte en het intensieve gebruik van deze pistes brengen negatieve gevolgen voor de natuur en omgeving met zich mee, zoals bodemerosie of de verstoring van wilde dieren. Door de enorme drukte op de pistes en de klimaatverandering is natuurlijke sneeuw soms niet meer genoeg en is er kunstmatige sneeuw nodig. Een manier om te kunnen blijven skiën, maar ook een grootverbruiker van water en energie. Daarbij worden er ook vaak chemicaliën gebruikt die kunnen leiden tot bodem- en waterverontreiniging. Dat wintersport negatieve gevolgen met zich meebrengt is dus duidelijk, en het is daardoor noodzakelijk dat er veranderingen moeten komen om een duurzamere wintersportindustrie te creëren. Er zijn verschillende initiatieven die als doel hebben om deze negatieve impact zoveel mogelijk te verminderen en duurzame wintersport te bevorderen. in dit artikel bespreek ik er graag een aantal met jullie.
Alpine Pearls – duurzame mobiliteit als doel
Het Oostenrijkse Ministerie van Landbouw, Bosbouw, Milieu en Waterbeheer initieerde twee EU-projecten, Alps Mobility en Alps Mobility II. Deze projecten waren voornamelijk gericht op het ontwikkelen van innovatie, duurzame en klimaatvriendelijke toerismepakketten. Als resultaat werd in 2006 Alpine Pearls opgericht. Oorspronkelijk bestond de samenwerking uit 17 bestemmingen in de Alpen, die bekend stonden als de “Pearls of the Alps”. Nu bestaan de Alpine Pearls uit 19 gemeenten en bestemmingen in vier verschillende Alpenlanden.
Het initiatief zet zich in voor duurzame mobiliteit en streeft ernaar om het gebruik van particuliere voertuigen te verminderen. Om dit doel te bereiken biedt de bestemming een zogenaamde volledige mobiliteitsgarantie. Hierbij wordt openbaar vervoer, elektrische auto’s en fietsen gepromoot. Daarnaast wordt een verkeersluwe omgeving bevorderd om de kwaliteit voor voetgangers te verbeteren en zo wandelen ook aantrekkelijker te maken. Deze promotie heeft als resultaat een verminderde CO2-uitstoot en een beperkte milieu-impact.
De 19 bestemmingen zijn actief betrokken bij natuurbehoud. Zo wordt flora en fauna beschermd, natuurgebieden behouden en milieuverstoringen zo klein mogelijk gehouden. Ook zet het initiatief zich in om kwaliteitstoerisme boven massatoerisme te kiezen. Ze benadrukken hoe belangrijk het is om de lokale cultuur en tradities in stand te houden en proberen met de hulp van de lokale bevolking de lokale economie te stimuleren.
Central Mountains – transnationale samenwerking
Het Interreg CENTRAL EUROPE – program is een programma dat door de EU gefinancierd wordt om interregionale ontwikkeling te bevorderen. Het voornaamste doel van dit programma is het stimuleren van samenwerking in Midden-Europa. Deze samenwerking is nodig om grote, gezamenlijke uitdagingen zoals klimaatverandering aan te kunnen pakken en geografische en administratieve grenzen te overstijgen. Het Central– Mountains– initiatief maakt deel uit van dit programma en legt de nadruk op de manier waarop we duurzame ontwikkeling in berggebieden aanpakken, en dan voornamelijk in de Alpen en de Karpaten. Dit zijn belangrijke, natuurlijke gebieden die verschillende landen in Midden-Europa met elkaar verbinden. Hoewel het Central– Mountains project zich primair richt op de Alpen en de Karpaten, kunnen ook berggebieden buiten de Alpen en de Karpaten worden betrokken. Het project is gericht op het implementeren van een gezamenlijke strategie en regionale actieplannen om georganiseerde en duurzame ontwikkeling in deze gebieden te stimuleren. Het behouden van de balans tussen de ondersteuning van de lokale gemeenschap en natuurbehoud staat hierin centraal.
Om de doelen van het Central– Mountains– initiatief te bereiken ontvangt men financiering van het Interreg CENTRAL EUROPE – program. Dit financiert transnationale samenwerkingen tussen maatschappelijke organisaties, openbare instellingen en particuliere bedrijven in heel Midden-Europa. Deze financiering wordt beschikbaar gesteld voor innovatie projecten die een bijdrage leveren aan vergroening, stedelijke ontwikkeling, het verbeteren van de verbindingen en het integreren van regio’s en steden. Een voorwaarde aan deze financiering is wel dat er een samenwerking moet zijn met tenminste twee partners uit andere landen.
Beyond Snow – verder kijken dan het winterseizoen
Door de impact van klimaatverandering is de kans groot dat de sneeuwbedekking in de Alpen (verder) zal gaan afnemen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor het milieu, maar ook de economie. Voornamelijk kleinere en middelgrote sneeuwtoerismebestemmingen zullen hier last van krijgen. Binnen het Interreg Alpine Space-program is het Beyond Snow project opgericht. Dit initiatief focust op de toekomst van wintertoerisme in de Alpen. Om sneeuwtoerismebestemmingen aantrekkelijk te laten blijven, voor zowel de bewoners als de bezoekers, focussen ze op het vergroten van de klimaatbestendigheid van deze bestemmingen. Deze bestemmingen moeten, ook wanneer het wintersportseizoen ingekort zal worden of helemaal zal verdwijnen, aantrekkelijk blijven en potentiële toeristen aantrekken. Actieve, lokale betrokkenheid is daarom ook essentieel voor het slagen van deze projecten. Zo nam het aantal bezoekers in het winterseizoen van Bohinj in Slovenië de afgelopen 35 jaar elk jaar al af. Om te voorkomen dat het gebied volledig afhankelijk was van de wintersportbezoekers hebben skiresorts in het gebied zich ook uitgebreid naar het zomerseizoen. Hier leggen zij juist de focus op bijvoorbeeld mountain biking en wandelen langs mooie natuurroutes. Maar ook gebruiken ze de skiliften in de zomer om ‘panoramic cable car rides’ aan te bieden, zodat bezoekers de natuur vanaf een ander punt kunnen bewonderen.
Een belangrijk onderdeel van Beyond Snow is de ontwikkeling van een digitale tool die gebruikt kan worden om beslissingen te nemen over het versterken van de veerkracht van sneeuwtoerismebestemmingen in de Alpen. Deze tool zal voor iedereen in de regio gratis zijn maar moet voornamelijk dienen om besluitvormers te helpen.
Voor Beyond Snow zijn er tien pilotgebieden, verspreid over zes Alpenlanden, gekozen. Deze pilotgebieden gaan samen strategieën ontwikkelen om deze sneeuwafhankelijkheid en de potentiële impact op het milieu en economie te verminderen. Ook dit initiatief laat zien dat een internationale samenwerking erg belangrijk is om de uitdagingen van de afnemende sneeuwbedekking aan te gaan.
Duurzame wintersportinitiatieven zoals Alpine Pearls, Central Mountains en Beyond Snow worden vaak gezien als de oplossing voor de toekomst van de wintersport. Maar zeker de laatste waarschuwt ons al voor een toekomst waar wintersport in de vorm zoals wij het kennen misschien niet meer mogelijk is. Een internationale samenwerking waarbij de lokale bevolking betrokken is, is nodig om te kunnen blijven omgaan met de uitdagingen die de toekomst met zich meebrengt. Daarbij is het belangrijk om als toerist bewust om te gaan met je omgeving en een positieve bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de wintersportsector.
