Jaarlijks worden er in Nederland zo’n 900 miljoen kleine plastic flessen en ruim 2,5 miljard blikjes verkocht. Sinds 1 juli 2021 moet er 0,15 eurocent statiegeld voor kleine plastic flesjes betaald worden, en nu, een kleine twee jaar later, ook voor blikjes. Voordat er statiegeld op de kleine plastic flesjes werd geheven, belandden er ruim 100 miljoen op straat en in de natuur. Voor blikjes zijn dat er momenteel nog 150 miljoen per jaar. Daarmee dragen deze talloze gedumpte drankverpakkingen bij aan de grootste ergernis van de Nederlander: zwerfvuil. Bovendien vergaan deze drankverpakking enorm langzaam, zo heeft een plastic flesje zo’n 500 jaar nodig om te vergaan en een blikje minstens 50 jaar.
Door statiegeld te heffen zouden er uiteindelijk 90% minder flesjes en blikjes in het milieu belanden. Uit onderzoek is gebleken dat afgelopen jaar ‘nog maar’ gemiddeld 2,5 plastic flesjes per kilometer gevonden worden, terwijl dat in de periode januari 2017 tot en met juni 2021 gemiddeld 8,4 plastic flesjes per kilometer was. Alhoewel dat nog maar zo’n 70% minder is, lijkt statiegeld wel degelijk zijn werk te doen. Momenteel wordt er hard gewerkt om dit percentage op te krikken, door bijvoorbeeld ook statiegeld op sap en zuivelverpakkingen te gaan heffen. Producenten van drankverpakkingen zijn namelijk nog niet verplicht om hierop statiegeld te heffen. Enkele supermarkten, zoals Plus, hebben onlangs aangekondigd toch al statiegeld te gaan heffen op de flesjes waarin verse sappen worden verkocht. In de periode januari 2017 tot en met 2022, toen er nog geen statiegeld op blikjes werd geheven, maar wel op plastic flesjes, nam het aantal blikjes per kilometer juist toe: van 22,8 blikjes per kilometer tot 25,2 blikjes per kilometer. Dit kwam doordat fabrikanten juist inzetten op blikjes en consumenten zochten naar een ‘gemakkelijk’ weg te werpen alternatief.
Naast minder zwerfvuil, zorgt statiegeld ook voor lagere opruimkosten en schone retourstromen. Waarom zouden we het statiegeldsysteem dan ook niet uitbreiden naar andere verpakkingen? Het afvalfonds heeft als doel om in 2030 alle verpakkingen binnen de categorie ‘kwalitatief hoogwaardig’ in te zamelen. Denk bijvoorbeeld aan wasmiddelflacons of jampotten. Door te werken met statiegeld kunnen we steeds verder afstappen van de huidige wegwerpeconomie en ons voorbereiden op een circulaire economie. Wij kijken alvast uit naar volgend jaar, wanneer vermoedelijk de cijfers over de afname van het aantal blikjes per kilometer worden gepubliceerd.
Afgelopen jaar heeft ook Areaal Advies een bijdrage geleverd aan dit traject. In opdracht van het Stichting Afvalfonds Verpakkingen hebben wij met ons hele team onderzoek gedaan in de provincie Utrecht naar geschikte innamelocaties voor blikjes. Een opdracht anders dan alle andere, maar desondanks erg leuk om ook op deze manier bij te kunnen dragen aan deze verduurzaming van Nederland.