In 2019 schreef ik samen met mijn collega Demi een blog over de rol die onder andere Instagram speelt in het kiezen voor bepaalde bestemmingen en het creëren van een (nieuw) imago van bestemmingen. Dit blog borduurt hierop voort en laat zien dat Instagram zowel een positieve als een negatieve invloed kan hebben op een bestemming. Dit jaar nam ik zelf de proef op de som en plande mijn vakantie op basis van de mooiste kiekjes op Instagram. Dit combineerde ik met mijn interesse voor duurzaam toerisme, zie ook mijn scriptie over duurzaam toerisme in Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. Dit resulteerde in een treinreis door Duitsland en Italië.
Plannen op basis van Instagram-foto’s
Onze bestemmingen waren uitgekozen op basis van Instagramfoto’s en online informatie, maar we maakten ook gebruik van de lokale kennis voor de verdere invulling van onze vakantie. We vroegen ter plaatse hoe we het beste de stad of de omgeving konden ontdekken, genoten van de lokale specialiteiten en verkenden de omgeving te voet. Dat online en offline goed met elkaar verbonden kunnen werd in deze vakantie bevestigd.
Een van onze bestemmingen deze vakantie was Cinque Terre, een gebied, gelegen in het gelijknamige nationaal park, dat bestaat uit vijf dorpjes langs de Italiaanse kust vlak bij La Spezia in Ligurië. Ondanks de teruglopende bezoekersaantallen door de coronacrisis is het nog steeds erg druk in de dorpjes. Hier bleek wel dat het voor bestemmingen niet altijd eenvoudig is om op de juiste manier met toerisme om te gaan.
Cinque Terre heeft te maken met massatoerisme. De dorpjes van Cinque Terre staan bekend om de kleurrijke en schilderachtige huisjes waar toeristen graag foto’s van maken. Foto’s van de dorpjes verschijnen met enige regelmaat op Instagrampagina’s en websites als plek die je móet bezoeken. Dit zorgt voor een enorme toestroom aan mensen. Alleen de hashtag #CinqueTerre genereert al meer dan 2.000.000 foto’s op Instagram. Een grote groep toeristen komt speciaal voor het maken van de beste foto voor Instagram. Diverse websites beschrijven de beste Instagramspots in Cinque Terre.
Massatoerisme
Aan de ene kant wordt het massatoerisme in de dorpjes gevoed doordat de promotie erop gericht is om met de trein in één dag alle vijf de dorpjes te bezoeken. Dit betekent: trein uit, rondlopen in het dorpje om een paar foto’s te nemen en de trein weer in naar het volgende dorpje. In mijn scriptie over duurzaam toerisme bleek dat het economisch belang van het toerisme voor Nederlandse steden zo groot dat het vaak de andere belangen overschaduwt. Ditzelfde zie je ook terug in het Italiaanse Cinque Terre. Het Parool interviewde eind 2019 een inwoner van één van de dorpjes. De inwoner erkende dat dit een ingewikkelde kwestie is. Aan de ene kant dankt hij zijn baan aan de toeristen en zegt: “Eigenlijk werkt iedereen die ik ken in de toeristische sector, dus we mogen er niet te veel over klagen.” Aan de andere kant ervaren ze heel veel overlast van toeristen: “Ze picknicken op trappen van huizen, op de stoep, overal waar ze maar een plekje kunnen vinden. Het is een lelijk gezicht en bewoners moeten soms over de pizza etende toeristen stappen om bij hun voordeur te komen. Waanzin.”
Een ander soort toerist: de omgevingsverkenner
Naast de toerist die afval achterlaat en vooral uit is op foto’s maken trekt Cinque Terre ook een ander type toerist aan: de omgevingsverkenner. Je ziet ze enigszins verstoord met hun wandelkleding aan een weg banen door de groepen luidruchtige toeristen. Zodra ze zich op de wandelpaden tussen de dorpjes bevinden, keert de rust terug. Zij kopen een ticket om gebruik te mogen maken van de wandelpaden. Deze opbrengsten worden gebruikt voor het onderhoud van de paden en de dorpjes. Ze overnachten vaak in de dorpjes zelf en maken kennis met de streekproducten. Zo was het letterlijke hoogtepunt van ons verblijf in Cinque Terre de wijngaard Azienda Agricola Capellini Luciano. Deze wijngaard kwamen we onverwacht tegen na een lange klim omhoog en hebben hier een heerlijk wijntje middenin de wijngaard gedronken. Dit type toerist wil in contact komen met de lokale bevolking, lokale specialiteiten proberen en is zich bewust van de omgeving. Ook deze toerist kan getrokken worden door de foto’s die het online heeft gezien, maar heeft een ander doel dan alleen maar de bekende foto’s te maken.
‘Er dient door de bestemming goed nagedacht te worden waar toerisme aan moet bijdragen en welke online boodschap of beeld hierbij past’
Het voorbeeld van Cinque Terre en de verschillende toeristen die het aantrekt geeft weer dat Instagram een positieve en negatieve invloed kan hebben op een bestemming. Aan de ene kant trekt het mensen die precies dezelfde foto willen maken zoals ze op Instagram gezien hebben en die verder geen oog hebben voor de bestemming. Aan de andere kant kan Instagram bijdragen aan de bekendheid van (onbekende) prachtige plekken, waarbij het toeristen trekt die nieuwsgierig zijn naar de omgeving en de lokale gebruiken. Er dient door de bestemming goed nagedacht te worden waar toerisme aan bij moet dragen en welke online boodschap of beeld hierbij past. Toerisme dient bij te dragen aan een levensvatbare economische situatie, het respecteren van de sociaal-culturele authenticiteit van gastgemeenschappen en moet bijdragen aan een zorgvuldig gebruik en het beschermen van natuurlijke hulpbronnen.